Επικουρικό Κεφάλαιο και ν. 4092/12: Ο πραγματικός σκοπός του νόμου ή πώς χωρίζεται μία ασφαλιστική εταιρεία σε "καλή" και "κακή" για να μοιραστεί αναλόγως...

Πολλά έχουν γραφεί σχετικά με τις απαράδεκτες ρυθμίσεις του ν. 4092/12 για το Επικουρικό Κεφάλαιο.  

Είναι γνωστό ότι αρκετοί δικαστές ήδη τόλμησαν (και σε εφετειακό επίπεδο) να τις ακυρώσουν στην πράξη και δεν συμμορφώθηκαν προς τας υποδείξεις...

Δεν σκοπεύω να επαναλάβω το πληρέστατο και αναλυτικό σκεπτικό των σχετικών αποφάσεων. Έχει δημοσιευτεί εκτενώς και ήδη, όπως πολλοί δικηγόροι, το έχω χρησιμοποιήσει κι εγώ σε δικά μου δικόγραφα. Ομολογώ πως δεν ξέρω ποιος ήταν ο αρχικός συγγραφέας του, ώστε να τον μνημονεύσω ονομαστικά, όπως αρμόζει...

Μία μόνο παράμετρος (με τις ιδιαίτερα σημαντικές προεκτάσεις της...) δεν έχει θιγεί όσο θα έπρεπε μέχρι σήμερα στο συγκεκριμένο ζήτημα κι αυτό είναι το κύριο αντικείμενο αυτού του κειμένου.

Οι εμπνευστές και οι υποστηρικτές των απαράδεκτων ρυθμίσεων του ν. 4092/12 αναφέρουν ως κύρια, αν όχι μόνη, δικαιολογητική βάση για αυτές τον "κοινωνικό σκοπό του Επικουρικού" και ως τέτοιον παρουσιάζουν την  κάλυψη των ζημιωθέντων από ανασφάλιστα οχήματα, η οποία δεν θα υπήρχε αν ...έκλεινε το "Επικουρικό Κεφάλαιο", για να συνάγουν το συμπέρασμα ότι είναι αναγκαία η προστασία του, ώστε να συνεχίσει να τον επιτελεί!... 

Το επιχείρημα αυτό αποτελεί κλασσικό δείγμα της επικίνδυνης προπαγανδιστικής πρακτικής της μισής αλήθειας (ούτε καν μισής...) και παραβλέπει μία σειρά από δεδομένα:

Το Επικουρικό εκτός από τις ζημιές από ανασφάλιστα οχήματα καλύπτει, σύμφωνα με τον ιδρυτικό του νόμο, και τις ζημιές από οχήματα "πρώην" ασφαλισμένα αλλά στην πράξη ανασφάλιστα... Όπως μάλιστα ξέρουμε πολύ καλά "οι παροικούντες εν Ιερουσαλήμ", το 88% περίπου των σημερινών σωρευμένων υποχρεώσεών του αφορά τέτοιες ζημιές, δηλαδή την "κληρονομιά" προς το Επικουρικό από την "ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ" πρωτίστως αλλά και από "Εγνατία Ασφαλιστική" και άλλες μικρότερες... Ο κοινωνικός σκοπός, λοιπόν, του Επικουρικού Κεφαλαίου είναι σήμερα κατά πρώτο λόγο (ή τουλάχιστον κατά το 88%...) η κάλυψη των "ασφαλισθέντων και μη καλυφθέντων" συμπολιτών μας, οι οποίοι οφείλουν ΜΑΖΙ με τις πρώην ασφαλιστικές τους εταιρείες και πλέον ΜΑΖΙ με το Επικουρικό Κεφάλαιο τα ποσά που επιδικάστηκαν ή θα επιδικαστούν στους ζημιωθέντες.

Η αποκρυβείσα αλήθεια λοιπόν (για την ακρίβεια αποκρυβείσα κατά ποσοστό 88%..) στο παραπάνω επιχείρημα είναι ότι με τις απαράδεκτες ρυθμίσεις του ν. 4092/12 μένουν ουσιαστικά ακάλυπτοι όλοι αυτοί οι συνοφειλέτες του Επικουρικού Κεφαλαίου, οι οποίοι βρίσκονται σήμερα καταδικασμένοι να καταβάλουν (ΜΑΖΙ με το Επικουρικό Κεφάλαιο αλλά στην ουσία ΜΟΝΟΙ αυτοί) δυσθεώρητα ποσά, για τα οποία οι ίδιοι είχαν κάνει όσα το Ελληνικό Κράτος τους επιβάλει: είχαν ασφαλίσει το αυτοκίνητό τους σε ασφαλιστικές εταιρείες που τελούσαν υπό κρατικό έλεγχο ως προς την φερεγγυότητά τους!..

Αν λοιπόν έχουμε πραγματικά ως γνώμονα τον αληθινό και πλήρη κοινωνικό σκοπό του Επικουρικού, προφανώς δεν είναι επιτρεπτό ούτε να περικόπτουμε την ευθύνη του, θεσπίζοντας αστεία ανώτατα όρια κάλυψης υπέρ αυτού, τα οποία, φυσικά, δεν ισχύουν και για τους ομοδίκους του πρώην ασφαλισμένους, ούτε να μεταθέτουμε δήθεν για το απώτατο μέλλον την όποια κάλυψη από το Επικουρικό με τη γνωστή τετραετή αναστολή εκτέλεσης. Ας μην παραβλεφθεί ότι, δεδομένων των συσσωρευμένων υποχρεώσεων του Επικουρικού και των ετήσιων εισπράξεών του, θα χρειαστούν τουλάχιστον 10-12 χρόνια για να μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του κι αυτό αν, ως δια μαγείας, έπαυαν πλήρως οι υποχρεώσεις από ανασφάλιστα οχήματα. Πράγμα που σημαίνει ότι, πέραν της μονιμότητας των περιορισμών στις επιδικαστέες αποζημιώσεις, στην πραγματικότητα θα υπάρξει (με αλλεπάλληλες παρατάσεις) μία μόνιμη αναστολή εκτελέσεων σε βάρος του Επικουρικού. Γι' αυτό το λόγο, εξάλλου, είναι δώρον - άδωρον ο μη περιορισμός των αξιώσεων που ήδη επιδικάστηκαν σε πρώτο βαθμό, αφού η εκτέλεση θα στραφεί και εκεί (και μάλιστα ιδίως εκεί...) κατά των συνοφειλετών του Επικουρικού και το δικαίωμα αναγωγής αυτών επίσης θα είναι άνευ σημασίας  αφού επίσης δεν θα συνοδεύεται και με δικαίωμα εκτέλεσης για τον ίδιο, ως άνω, χρόνο...

Αν λοιπόν δεν καταργηθούν στην πράξη αυτά τα μέτρα (κατά πάγιο τρόπο, με αλλεπάλληλες δικαστικές αποφάσεις), το μόνο βέβαιο είναι ότι μεγάλος αριθμός από αυτούς τους "συνοφειλέτες" του Επικουρικού Κεφαλαίου, τους οποίους αυτό τάχθηκε να προστατεύσει, θα βρεθεί με αναγκαστικές εκτελέσεις να χάνει σπίτια και περιουσίες για να πληρώσει αυτά, που έπρεπε να πληρώσει η ασφαλιστική τους εταιρεία και, πλέον, το Επικουρικό. Ποιος κοινωνικός σκοπός εξυπηρετείται λοιπόν με αυτά τα μέτρα, όταν εξαιτίας αυτών χιλιάδες τέτοιοι οφειλέτες ουσιαστικά θα καταστραφούν πληρώνοντας εξ ιδίων υποχρεώσεις, για τις οποίες αυτοί είχαν ασφαλιστεί;;;

Προφανώς τίθεται το ερώτημα "από πού θα βρεθούν τα λεφτά;".... Η απάντηση ξεκινάει με το ερώτημα αν τελικά το Δημόσιο εγγυάται για τις υποχρεώσεις του Επικουρικού. Και, φυσικά, αυτό πρέπει να ισχύσει, έστω εκ πλαγίου, δεδομένου ότι την ευθύνη του ελέγχου της ασφαλιστικής αγοράς την είχε μέχρι πρότινος το Δημόσιο. Βέβαια τώρα που η ευθύνη αυτή μεταφέρθηκε φαινομενικά στην Τράπεζα της Ελλάδας το ζήτημα γίνεται ακόμα πιο περίπλοκο. Σε κάθε περίπτωση, το βάρος αυτό πρέπει να επωμιστούν όλες οι ασφαλιστικές εταιρείες μαζί, κατ' αντιστοιχία προς το μερίδιο της αγοράς που κατέχουν (και που εν μέρει κληρονόμησαν από αυτές που έκλεισαν...), καθώς τα έσοδά τους από την ασφάλιση των αυτοκινήτων σε όλη τη χώρα μέσα σε ένα εξάμηνο υπερβαίνουν το συνολικό χρέος του Επικουρικού... Συνεπώς, αντί της τετραετούς αναστολής υπέρ του Επικουρικού Κεφαλαίου, αυτό που θα έπρεπε να γίνει ήταν η αύξηση για αυτή την τετραετία της εισφοράς των εταιρειών προς το Επικουρικό στο 12%-15% του συνολικού ασφαλίστρου που εισπράττουν με ταυτόχρονο πάγωμα του συνολικού του ύψους... Δεν χρειάζεται να πω εγώ ποιοι δεν θα ήθελαν ένα τέτοιο μέτρο...

Είναι πάντως προφανές από όλα τα παραπάνω ότι στην πραγματικότητα δεν εξυπηρετήθηκε κανένας κοινωνικός σκοπός και κανένα δημόσιο συμφέρον, αλλά οι νέες ρυθμίσεις έχουν άλλη πραγματική στόχευση.

Για να διακριβωθεί ποια είναι αυτή πρέπει να λάβουμε υπ' όψιν το εξής απλό δεδομένο: Οι ασφαλιστικές εταιρείες που έκλεισαν (π.χ. ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ) δεν έκλεισαν γιατί συγκεντρώθηκαν υποχρεώσεις από ζημιές μεγαλύτερες από τις αναμενόμενες. Αντίθετα, η ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ π.χ. έχοντας σοβαρό μερίδιο στην αγορά (τότε) μπορούσε να αντεπεξέλθει στις εν λόγω υποχρεώσεις αν δεν προέκυπταν τα υπόλοιπα προβλήματα (βλ. ΑΣΠΙΣ Bonds, με εξασφαλισμένες αποδόσεις κλπ.), για τα οποία βρίσκεται κατηγορούμενος ο ιδιοκτήτης της και εξαιτίας των οποίων έπεσε έξω η εταιρεία συνολικά.

Δηλαδή το κομμάτι της αγοράς της ασφάλισης αυτοκινήτων, που κατείχε η ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ (του παραδείγματος), μπορούσε να καλύψει, με τα έσοδα που παρήγαγε, τις υποχρεώσεις, που, τελικά, για άλλους λόγους, άφησε απλήρωτες.

Με λίγα λόγια, στην πράξη συνέβησαν διαδοχικά τα εξής:

• Η ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ έκλεισε, αφήνοντας στο Επικουρικό τις υποχρεώσεις που προέκυπταν από τον όγκο των συμβολαίων που είχε.
• Το Επικουρικό ανέλαβε αυτές τις υποχρεώσεις μεταθέτοντας τις πληρωμές του κατά 2 και πλέον χρόνια αργότερα, πληρώνοντας τελικά ένα πολύ μικρό μέρος αυτών.
• Οι υπόλοιπες ασφαλιστικές εταιρείες μοιράστηκαν άμεσα (φυσικά...) το μερίδιο της αγοράς, που κατείχε η ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ, πήραν δηλαδή το καλό μέρος της κληρονομιάς της, χωρίς όμως να αναλάβουν και τις υποχρεώσεις που αντιστοιχούν σε αυτό... (δηλαδή, ό,τι γίνεται με τις "καλές" και "κακές" τράπεζες, βλ. ΑΤΕ κλπ.).
• Και, τελικά, όταν έφτασε ο κόμπος στο χτένι για το Επικουρικό, που ήταν μαθηματικά βέβαιο ότι θα συμβεί, θεσπίστηκαν τα απαράδεκτα μέτρα του ν. 4092/12, με κύριο σκοπό όχι τον περιορισμό των οφειλών του Επικουρικού Κεφαλαίου για "κοινωνικούς σκοπούς", "δημόσιο συμφέρον" κλπ. αλλά τη θέσπιση πλαισίου, μέσα στο οποίο θα μπορούν να δημιουργούνται διαρκώς τέτοιες φούσκες, που θα ρυθμίζονται κατά καιρούς εκ του ασφαλούς με ανάλογο διαχωρισμό "καλής" και "κακής" ασφαλιστικής. Η "καλή" (δηλαδή το μερίδιο της αγοράς, τα συμβόλαια) θα αναδιανέμεται αυτόματα (εξ ανάγκης...) στην αγορά και η "κακή" (δηλαδή οι υποχρεώσεις που σωρεύτηκαν) θα μεταβιβάζεται πετσοκομμένη, κατά τον ν. 4092/12, στο "Επικουρικό" δηλαδή αφήνοντας στην πράξη το μέγιστο μέρος αυτών στην πλάτη των εκάστοτε πρώην ασφαλισμένων αλλά ακάλυπτων πελατών.

 

Ο ν. 4092/12 προσφέρει ήδη με τις ρυθμίσεις του το πλαίσιο για ανάλογη διαχείριση κάθε νέας "φούσκας" και κυρίως διαμορφώνει την πεποίθηση πως αφού επιβλήθηκε και πέρασε μία φορά κάτι τόσο εξωφρενικό, η επόμενη θα είναι σίγουρα πολύ ευκολότερη και ίσως ακόμα χειρότερη...

Γι' αυτό πέραν όσων ήδη αναπτύσσονται στις γνωστές αποφάσεις εναντίον των ρυθμίσεων  του ν. 4092/12 για το Επικουρικό, καλό θα είναι να προβάλλεται και ο παραπάνω συλλογισμός ως προς τον πραγματικό κοινωνικό σκοπό του Επικουρικού καθώς και να εξηγείται η ως άνω πραγματική σκοπιμότητα των νέων ρυθμίσεων, που στην ουσία θα αναπαράγουν διαρκώς φαινόμενα "ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ". Και είναι σίγουρα και γι' αυτό το λόγο αναγκαία η κατάργηση των ρυθμίσεων αυτών στην πράξη, διαφορετικά θα βλέπουμε όλο και περισσότερους "επιχειρηματίες" να μετατρέπουν στην ουσία ασφαλιστικές εταιρείες σε "ριχτάδικα" με "μπροστινούς" και όλα τα συναφή... (οι "όροι" δεν είναι δικοί μου, χρησιμοποιούνται από τη Δίωξη Οικονομικού Εγκλήματος για να περιγράψουν παράνομες δραστηριότητες με ακριβώς ανάλογο περιεχόμενο!...).

Δεν μου φαίνεται πάντως πολύ τυχαία η ραγδαία "άνθηση" της ασφάλισης αυτοκινήτων μέσω διαδικτύου, που συνέπεσε χρονικά με τις εν λόγω ρυθμίσεις, από εταιρείες, που δεν είναι οι ίδιες οι γνωστές μεγάλες ασφαλιστικές αλλά τελούν κατά δήλωσή τους υπό την σκέπη αυτών (βλ. π.χ. "EVERYTIME από την INTERRUSSIAN"....), χρησιμοποιούν δηλαδή την εμπιστοσύνη που έχει θεμελιωθεί στην αγορά προς αυτές αναφέροντας το όνομά τους, χωρίς όμως να είναι τόσο βέβαιο ότι θα είναι και αυτές συνυπόχρεες σε περίπτωση ατυχήματος...

Είναι πάντως προφανές από όλα τα ανωτέρω ότι οι ρυθμίσεις του ν. 4092/12 βρίσκονται στην πραγματικότητα σε ευθεία αντίθεση και προς το μόνο σκοπό του Επικουρικού, από αυτούς που εκτίθενται στη σχετική γνωμοδότηση του (καθηγητή μου) κ. Σπυρόπουλου, που δεν θίγεται μέχρι τώρα στις σχετικές δικαστικές αποφάσεις αρκετά, δηλαδή το "δημοσίου συμφέροντος οικονομικό σκοπό" της παρέμβασης στην ασφαλιστική αγορά για την εύρυθμη λειτουργία της. Εκτός, βέβαια, αν ως εύρυθμη λειτουργία της αγοράς νοείται μόνο η πραγμάτωση εισπράξεων εκ μέρους  των ασφαλιστικών εταιρειών και όχι και η πραγματική κάλυψη, τελικά, των ασφαλιστικών υποχρεώσεων...

Αθήνα, 21-3-2014

Κώστας Ζηκογιάννης

Δικηγόρος Αθηνών

τηλ. επικοινωνίας: 210-6411518

email: zikogiannislaw@gmail.com